Ψυχαναγκαστική-Καταναγκαστική Διαταραχή…με μια πρώτη ματιά!

”Έχω μια ιδιαίτερη σχέση με την καθαριότητα. Για την ακρίβεια βλέπω παντού μικρόβια με αποτέλεσμα να ωθώ τον εαυτό μου σ’ ένα επαναλαμβανόμενο πλύσιμο χεριών. Επίσης, διαρκώς μπαίνω στη διαδικασία να καθαρίζω ήδη τα καθαρισμένα. Μονίμως είμαι σ’ έντονο άγχος, το οποίο μειώνεται μόνο τη στιγμή που καθαρίζω και μόλις τελειώσω με αυτό επανέρχεται. Ίσως δεν φεύγει ποτέ, απλά αυξομειώνεται η έντασή του.”
 
 

Ψυχαναγκαστική-Καταναγκαστική Διαταραχή (Obsessive–Compulsive Disorder)

Τι είναι;

Ανήκει στην ομάδα των αγχωδών διαταραχών και χαρακτηρίζεται από ψυχαναγκασμούς ή καταναγκασμούς (ή και τα δυο είδη). Καθώς ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές βασικό χαρακτηριστικό είναι το άγχος.
 

Τι προκαλεί;

Η ΨΚΔ προκαλεί δυσφορία στο άτομο και δυσκολεύει την λειτουργικότητά του, συνεπώς, το παράδειγμα ενός  χαρτοπαίκτη που εμμονικά και καταναγκαστικά παίζει χαρτιά, και μάλιστα δηλώνει, πως παρορμητικά και βίαια ωθεί τον εαυτό του σ’ αυτήν τη διαδικασία, δεν σχετίζεται με ΨΚΔ καθώς υπάρχει ευχαρίστηση και ικανοποίηση από τη μεριά του χαρτοπαίκτη.
 

Πότε και σε ποιους εμφανίζεται;

Η ΨΚΔ εμφανίζεται συνήθως πριν την ηλικία των 10 ετών ή στα τέλη της εφηβείας ή στις αρχές της ενηλικίωσης, ενώ είναι συχνότερη στις γυναίκες από τις οποίες το μεγαλύτερο ποσοστό παρουσιάζει έντονη αναποφασιστικότητα και αναβλητικότητα.

Ψυχαναγκασμός: παρεισφρητικές και επαναλαμβανόμενες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις, των οποίων η θεματική σχετίζεται με φόβο μόλυνσης, με σεξουαλικές ή επιθετικές παρορμήσεις και με σωματικά συμπτώματα. Έρχονται απροσκάλεστες και σφηνώνουν στο μυαλό του ατόμου, πολλές φορές βίαια, ωστόσο το άτομο, παρόλο που γνωρίζει πως είναι παράλογες, δεν μπορεί να τις αποφύγει (π.χ. ”Βλέπω παντού μικρόβια”).

Καταναγκασμός: υπερβολικές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή νοητικές πράξεις  τις οποίες το άτομο νιώθει αναγκασμένο να εκτελέσει προκειμένου να μειώσει το άγχος που του προκαλούν οι ψυχαναγκαστικές σκέψεις (π.χ. ”Επαναλαμβανόμενο πλύσιμο χεριών και καθαριότητα).
 

Τρόποι καταναγκασμών:

1. Επιδίωξη καθαριότητας και τάξης, μερικές φορές μέσω περίπλοκων τελετουργικών.
2. Επαναλαμβανόμενες ”μαγικές” πράξεις οι οποίες θεωρούνται ότι προστατεύουν το άτομο π.χ. μετράω ή αγγίζω ένα μέρος του σώματός μου.
3. Επαναλαμβανόμενος έλεγχος σχετικά με την σωστή ολοκλήρωση των πράξεων π.χ. επιστρέφω στο σπίτι 7 ή 8 φορές για να ελέγξω αν έκλεισα το μάτι της κουζίνας, αν ασφάλισα τα παράθυρα κι αν κλείδωσα την πόρτα.

Συνοσηρότητα με άλλες διαταραχές:

• Κατάθλιψη (συχνότερα σε γυναίκες με ΨΚΔ)
• Ανορεξία-Βουλιμία (συχνότερα σε γυναίκες)
• Χρήση ουσιών ή αλκοόλ (συχνότερη σε άνδρες )
• Σωματο-δυσμορφοφοβική διαταραχή
• Άλλες διαταραχές άγχους, όπως διαταραχή πανικού, διαταραχή γενικευμένου άγχους και κοινωνική φοβία.
• Ψυχωτικές διαταραχές, όπως σχιζοφρένεια.
• Υποχονδρίαση
• Σύνδρομο Άσπεργκερ
  
• Ελλειματική Προσοχή-Υπερκινητικότητα
  
• Δερματιλλομανία
• Διπολική Διαταραχή
  
• Τριχοτιλλομανία