Το άγχος στη νηπιακή ηλικία

Το άγχος χρόνια δεν κοιτά!

“…εδώ και ένα μήνα περίπου η κόρη μου, που είναι 6 χρονών, από εκεί που χαιρόμασταν σαν γονείς πως είναι ένα ανεξάρτητο παιδί, ξαφνικά έχει κολλήσει πάνω μου. Όπου και να πάω με παίρνει από πίσω και δεν κάνει τίποτα χωρίς εμένα. Το πιο ανησυχητικό είναι πως άρχισε παλιές συνήθειες που είχε σταματήσει καιρό, όπως το να πιπιλάει τον αντίχειρά της και να βρέχει το κρεβάτι της (όποτε κοιμάται πλέον σε αυτό). Επικρατεί ένα γενικότερο κλίμα άγχους στο σπίτι, λόγω των καιρών, αλλά θα μπορούσε αυτό να επηρεάσει και ένα παιδί;”

Μπορεί να εμφανιστεί στα βρέφη από την πρώτη κιόλας μέρα της ζωής τους (επειδή δεν καλύπτονται ή δεν καλύπτονται σωστά οι βασικές ανάγκες τους), μπορεί να εμφανιστεί στα νήπια, ακόμα και στους εφήβους.
 

Τι μπορεί να προκαλέσει άγχος στα μικρά παιδιά;

Ενδεικτικά:

• ένας παράγοντας που προκαλεί άγχος στο παιδί είναι οι ίδιοι οι γονείς και το κλίμα άγχους που επιτρέπουν να δημιουργηθεί μέσα στο σπίτι. Οι γονείς πιστεύουν πως αν κρύψουν μια κατάσταση-πρόβλημα από το μικρό τους θα το προφυλάξουν. Η αποφυγή δεν είναι η λύση. Σκοπός είναι να ξέρουν να διαχειρίζονται οι γονείς το άγχος τους ή και πολλές φορές να το μοιράζονται με το παιδί τους. Το άγχος μεταφέρεται στο παιδί, ειδικά από τη μητέρα προς στο παιδί (και κυρίως στις μικρότερες ηλικίες).
• παράγοντας που προκαλεί άγχος και πάλι οι γονείς, αυτήν τη φορά όμως σχετικά με τον τρόπο διαπαιδαγώγησής τους. Π.χ. το να είναι υπερπροστατευτικοί, ή το να απαιτούν το “τέλειο” από το παιδί τους (π.χ. καλοί βαθμοί στο σχολείο).
• οι έντονοι καβγάδες μεταξύ των γονέων, ένα μη ειρηνικό διαζύγιο, ή ακόμη κι ένας θάνατος είναι συνήθεις αιτίες άγχους. Το παιδί, εκτός του ότι βιώνει έντονη εσωτερική ταραχή, έχει έντονο και το άγχους του αποχωρισμού.
• παράγοντες άγχους είναι επίσης οι νέες καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το παιδί. Όπως ο ερχομός ενός νέου μέλους στην οικογένεια, το νηπιαγωγείο ή το σχολείο, και κυρίως η μετάβαση από τη μια βαθμίδα εκπαίδευσης στην άλλη καθώς πλέον στις μέρες μας οι υποχρεώσεις και των παιδιών αυξάνονται ταχύτατα.

Είναι λογικό τα παιδιά να έχουν άγχος ακόμα και για “ανούσια” για μας πράγματα. Μην τα αποπαίρνετε! Είναι λογικό, γιατί δεν γνωρίζουν ακόμα το κατά πόσο είναι ικανά να τα αντιμετωπίσουν όλα από μόνα τους, αφού δεν γνωρίζουν ακόμα καλά τον ίδιο τους τον εαυτό και τις δυνατότητές τους.
 

Πώς εκδηλώνει το παιδί το άγχος που βιώνει;

Ενδεικτικά σε καταστάσεις έντονου άγχους το παιδί μπορεί να εκδηλώνει τα εξής:

1. σωματικά συμπτώματα χωρίς να υπάρχει όμως οργανική αιτία, όπως: εμετός, πόνοι στο στομάχι, πονοκέφαλος κτλ.,
2. διαταραχές ύπνου (π.χ. αϋπνίες, συχνοί εφιάλτες κτλ.),
3. προβληματικές συμπεριφορές: αναστάτωση με το παραμικρό, ξέσπασμα σε κλάματα, διαρκής μελαγχολία και απομόνωση από το περιβάλλον εκτός σπιτιού (π.χ. αρνείται τις επαφές με τους συνομηλίκους του, δεν μοιράζεται τα παιχνίδια του κτλ.), δυσαρέσκεια με κάθε τι που υποχρεώνεται να κάνει το παιδί (π.χ. σχολείο, κάποια ξένη γλώσσα, κάποιο άθλημα κτλ.). Προσκόλληση στη μητέρα γιατί έτσι το παιδί νιώθει ασφάλεια. Επίσης, επαναφορά παλιών συνηθειών όπως το να “βρέχει” το κρεβάτι του (ακόμα και αν είναι 6 χρονών), να βυζαίνει το δάχτυλό του κτλ. Πολλές φορές το παιδί αρχίζει και τραυλίζει, αρνείται να φάει, παρουσιάζει επιθετικότητα, τάση να λέει ψέματα και να κλέβει μικροαντικείμενα.

Τα μικρά παιδιά συνήθως δεν μιλάνε με λόγια, αλλά με πράξεις. Οπότε καλό θα ήταν να προσπαθείτε να αποκρυπτογραφείτε τις πράξεις-σύμβολά τους γιατί για πολλά χρόνια αυτός θα είναι ο τρόπος επικοινωνίας σας.